78 rocznica wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim

Powstanie w getcie warszawskim było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. W utworzonym w 1940 r. w Warszawie getcie Niemcy zamknęli ponad 400 tys. Żydów; dziesiątki tysięcy z nich zmarły z chorób i głodu. 22 lipca 1942 r. Niemcy rozpoczęli deportację więźniów getta do obozu zagłady w Treblince. Zginęło tam niemal 300 tys. warszawskich Żydów. Jeszcze podczas wielkiej akcji deportacyjnej 28 lipca 1942 r. działacze syjonistycznych ruchów młodzieżowych powołali Żydowską Organizację Bojową a jej najbardziej znanym przywódcą był Marek Edelman z partii Bund. Drugą organizacją konspiracyjną w getcie warszawskim był powstały na przełomie 1942 i 1943 r. Żydowski Związek Wojskowy.
     19 kwietnia 1943 r. niemieckie oddziały liczące 2 tys. żołnierzy weszły do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Do walki z nimi stanęło około 500 członków ŻOB, podzielonych na 22 grupy bojowe pod zwierzchnim dowództwem Mordechaja Anielewicza oraz około 150 bojowców ŻZW. Przez pierwsze dni powstańcy bronili umocnionych pozycji, utrudniając Niemcom penetrację getta. Ostrzeliwali wkraczające oddziały nieprzyjaciela i obrzucali je granatami i butelkami z benzyną. Ciężkie walki toczyli też bojowcy ŻOB dowodzeni przez Marka Edelmana. Udało im się powstrzymać na jakiś czas Niemców, detonując specjalną minę. W pierwszym dniu powstania oddział dywersji AK podjął nieudaną próbę wysadzenia muru getta przy ul. Bonifraterskiej. Podczas powstania pod murami getta AK i GL przeprowadziły jeszcze kilka akcji przeciwko Niemcom ostrzeliwującym pozycje powstańców. Zaledwie kilkudziesięciu powstańcom udało się wydostać kanałami i podziemnymi tunelami z płonącego getta. Większość z nich zginęła w wyniku denuncjacji, część w walkach partyzanckich, niektórzy wzięli udział w powstaniu warszawskim w 1944 r. 8 maja 1943 r. Niemcy otoczyli bunkier dowództwa ŻOB przy ul. Miłej 18. Około stu bojowców, wśród nich Mordechaj Anielewicz, udusiło się dymem lub popełniło samobójstwo, nie chcąc wpaść w ręce Niemców .Walki pojedynczych grup powstańczych trwały dalej, aż do 16 maja 1943r. Po powstaniu Niemcy zrównali teren getta z ziemią. Powstańcy wiedzieli, że nie mają szans wygrać z Niemcami, ani utrzymać się dłużej na swoich pozycjach. Ich celem było pokazanie światu, że Żydzi wciąż walczą, a Niemców można zranić. Chodziło o honorową śmierć i godność żydowskiego narodu.
     Od kilku lat symbolem pamięci o powstaniu w getcie są przypinane do ubrań papierowe żonkile. Żonkil kojarzy się z żydowską gwiazdą Dawida, ale ma symbolizować przede wszystkim pamięć o walce powstańców. To właśnie te kwiaty co roku w rocznice powstania miał składać Marek Edelman pod pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.